Steeds meer kleine koffiebranders halen hun koffiebonen rechtstreeks bij de boer. Dat zou beter zijn dan het fairtrade-model, dat volgens sommigen het slachtoffer van zijn eigen succes is geworden. Journalist Sarah Vandoorne ging op zoek naar de onverbloemde waarheid in Gent, Congo, Oeganda en Ethiopië
Butembo, Noord-Kivu. Tientallen koffietelers sloven zich uit aan een microwasstation, een plek waar de koffiebessen onmiddellijk na de pluk gesorteerd worden om de beste kwaliteit eruit te halen. Ze hebben geluk, want voor de beste kwaliteit betaalt Gentse koffiebrander Or Coffee de boeren 6 euro per kilogram, wat veel hoger ligt dan de marktprijs. “En dat terwijl koffie in Congo tot voor kort op zijn gat lag”, vertelt Johan Vandorpe, de verantwoordelijke voor duurzame ketenontwikkeling bij Vredeseilanden. Zijn organisatie financierde sinds 2013 niet minder dan 82 microwassations in de regio.
In de jaren ’80 werd jaarlijks tot 130.000 ton koffie geëxporteerd uit Congo. Drie jaar geleden zakte dat tot 8.000 ton. “De markt is volledig in elkaar geklapt door jaren vol conflict en een schandalig hoge exporttaks van 13 procent, die pas een halfjaar geleden is afgezwakt tot 3,75 procent”, zegt Vandorpe. Op papier is Noord-Kivu nochtans een van de beste regio’s ter wereld om koffie te telen. De Congolese provincie ligt zo goed als op de evenaar, midden in de bean belt. De plantages liggen er op 1.600 à 1.800 meter, de ideale hoogte om kwaliteitsvolle arabica-koffie te kweken.
“Het is een van de vruchtbaarste landen ter wereld. Alleen hebben ze er niks: noch de middelen, noch de kennis”, zegt Katrien Pauwels, mede-eigenaar van direct trader Or Coffee, die sinds 2010 rechtstreeks van de boeren koopt en eerder dit jaar benaderd werd door Vredeseilanden om mee te stappen in het Congolese verhaal.
Ook Fairtrade International zet in op de Congolese koffie. Sinds 2010 certificeert het steeds meer kwaliteitskoffie uit Zuid-Kivu. Het voorziet trainingen en doet aan prefinanciering, zodat de boeren geen geld moeten lenen voor ze hun oogst kunnen verkopen en het risico ingeperkt wordt.
Toch verkiezen Or Coffee en andere direct traders om hun bonen rechtstreeks bij de boer aan te kopen, waarbij ze op eigen houtje voor prefinanciering en opleidingen zorgen.
Waarom? Welke derde mogelijkheid ziet zichzelf als ‘nog eerlijker’? En wie van de drie is uiteindelijk het fairst?
© Eos Wetenschap (Eos Tracé)
http://eostrace.be/artikelen/zuivere-koffie-een-illusie