Collega-journalisten, alvast één advies: schrijf nooit meer dat mode de tweede meest vervuilende industrie ter wereld is. Want dat weten we hoegenaamd niet.
Onlangs vroeg Dirk Holemans van Denktank Oikos mij om cijfers over de textielindustrie. Hij was uitgenodigd door Nachtwacht, op Canvas, en ging op zoek naar gegevens over fast fashion, ‘meer bepaald hoeveel kledijstukken we nu per jaar kopen, en hoeveel dat gestegen is de laatste decennia. Heb jij daar soms gegevens of een bron over?’
Die weet ik zijn, ja. Al ben ik hoegenaamd geen aficionada van cijfers, schrijf ik daar meteen bij. Enerzijds omdat ik ze niet kan onthouden, vermoedelijk. Anderzijds omdat ik niet weet hoe betrouwbaar ze zijn.
Cijfers over consumptie vind je terug via Boston Consulting Group/Global Fashion Agenda in het rapport ‘Pulse of the Fashion Industry‘.
Ik citeer even wat snelle cijfers uit een persbericht waar ik aan meegewerkt heb (van de campagne Slow Fashion Season):
De gemiddelde persoon koopt nu 60% meer kleding en bewaart het ongeveer half zo lang als achttien jaar geleden. Volgens een onderzoek van Boston Consulting Group en Global Fashion Agenda neemt de consumptie ook de komende jaren sterk toe: van 62 miljoen ton tot 102 miljoen ton in 2030. Dit komt overeen met 500 miljard T-shirts.
Alternatieve rapporten (meer vanuit de industrie) vind je via McKinsey. Hun laatste rapport moet ik nog doornemen, maar je vindt het hier.
Nattevingerwerk
Helaas (of: gelukkig maar?) is er ook veel kritiek dat veel cijfers over de textielindustrie nattevingerwerk zijn. De Amerikaanse journaliste Alden Wicker is een van de stemmen die steeds op die nagel klopt. Een overzicht vind je in haar stuk voor Vox van eerder dit jaar: https://www.vox.com/the-goods/2020/1/27/21080107/fashion-environment-facts-statistics-impact
In haar factcheck heeft Wicker het onder andere over cijfers over consumptie.
‘McKinsey (…) says that between 2000 and 2014, global clothing production doubled, and the number of garments purchased each year by the average consumer increased by around 60 percent, to 100 billion garments per year. The documentary The True Cost says we purchase 80 billion garments a year, while the World Economic Forum puts it at 150 billion.‘
Wie moeten we dan geloven?
Tweede meest vervuilende sector: is dat wel zo?
Een van de stokpaardjes van Wicker is dat het helemaal niet waar is dat mode de ’tweede meest vervuilende industrie ter wereld is, na olie’. Dat is hét cijfer dat ik het vaakst gehoord heb (lees ook als: het makkelijkst kon onthouden), en vermoedelijk ook klakkeloos overgenomen heb, sinds ik vijf jaar geleden over deze industrie begon te berichten.
Daarover berichtte Wicker in maart 2017 via het inmiddels ter ziele gegane Racked. ‘When I searched for the source, I couldn’t find it. No study, no official report.’
‘I found no basis for this fact, no research, no compilation of data. Once I shared this with the world, I expected everyone to read my story, and stop using the fact. But of course, during Fashion Revolution week, the fact continued to pop up in every article and panel, to my deep frustration.‘
Alden Wicker (EcoCult)
Op haar eigen website, EcoCult, schreef Wicker in 2017 dat de textielindustrie mogelijks de vijfde meest vervuilende zou zijn. Ondanks dat dat de titel van de post blijft, trekt ze dat cijfer, net als de bron (Quantis), zelf in twijfel. Over betrouwbare bronnen besluit Wicker dat het Pulse-rapport ‘still the best thing we have’ blijft.
In het recente Vox-artikel dat ik eerder aanhaalde, uit januari 2020, hekelt Wicker het gebrek aan cijfers opnieuw. ‘Better data has never emerged.’ Een van haar bronnen, dr. Linda Greer (fellow aan een ecologisch instituut in China en voormalig wetenschappelijk medewerker aan het Natural Resources Defense Council) deelt die frustratie. ‘Somebody by now should have gone ahead and figured out what’s really true.’
Biggest fake news in fashion
In navolging van Wicker berichtte ook Vanessa Friedman in The New York Times over facts & figures in deze sector. Zij noemde de ’tweede meest vervuilende sector’-slogan ‘the biggest fake news in fashion‘.
Het artikel van de invloedrijke journaliste Friedman dateert van december 2018. Sindsdien is de factcheck wat meer verspreid.
Ik kwam het zelf ook pas tegen na deze publicatie, en stuurde het door naar duurzaamheidsexpert Jasmien Wynants van Flanders DC. Toen we samen in een lezing of panel zaten en het cijfer toch nog aangehaald werd, keken we even naar elkaar en mompelden we tussen onze tanden door: dat is helemaal niet zo!
Blijven factchecken
Nederlandse journalist Emy Demkes geeft in dit stuk voor De Correspondent toe het cijfer ook ooit gebruikt te hebben. Niet verwonderlijk, iedereen gebruikte het.
Ze besluit haar artikel, en ik mijn blog, met deze gedachte: ‘De les die ik heb geleerd: juist bij een uitspraak die zó vaak wordt herhaald, moet je alert en terughoudend zijn.’
Cijfers zijn lastig. Lastig om te onthouden, maar ook lastig om te (blijven) verifiëren.
Net daarom is het waard om af en toe factchecks te blijven doen, zoals ik binnenkort mag doen voor Gent Fair Trade – meer daarover binnenkort.
(Een tipje van de sluier: voor mijn eerste factcheck mocht ik met iets anders beginnen dan cijferwerk, oef!)
Herbekijk de uitzending van Nachtwacht met Dirk Holemans hier: https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/nachtwacht1/2/nachtwacht1-s2a8/
Meer bronnen:
De rapporten van Ellen MacArthur Foundation. De bronnenlijst van de overzichtsstudie van Evelien Bossuyt voor Gent Fair Trade, Eerlijk Textiel Onder De Loep. De bronnenlijst van The Sustainable Fashion Glossary van Condé Nast. De materiaalstudies van Textile Exchange. …