Op het vlak van duurzaamheid lijken e-commercereuzen zoals Zalando enorme stappen vooruit te zetten. Is dat geen contradictio in terminis?
Ding dong. De pakjesbezorger is ervandoor nog voor mijn vriend de sleutel in het slot kan omdraaien. In de brievenbus zit een nagelnieuwe joggingbroek, een cadeau van zijn werkgever, ideaal voor de periode thuiswerk die hij (nog eventjes, om het af te leren) moet overbruggen. Ik dubbelcheck snel de maat. Het is de tweede keer dat we zo’n broek bestellen, de eerste was te kort en heb ik sindsdien opgeëist. Deze keer komen de broekspijpen net lang genoeg, al zit de veredelde legging iets te los rond zijn middel. Een extra bord vanavond, glimlacht hij.
Meer vragen stellen we ons niet bij het zoveelste pakketje dat de revue passeert tijdens deze pandemie. Als je baas je twee gratis joggings aanbiedt, zeg je daar geen nee tegen. Bij de tweede bestelling wil ik tegensputteren, maar ik slik mijn woorden in. Daarvoor is mijn eigen broek te zacht, te goedkoop (want gratis aangeboden) en de pijlsnelle pakjeskoerier is toch al geweest. Pakjes terugsturen lijkt me bovendien een pak minder duurzaam. Heeft die koerier zich voor niks verplaatst.
In volle vaart
In de film Sorry We Missed You van Ken Loach zien we dat het geen toeval is dat zo’n koerier in volle vaart weer vertrekt. Uit de film van de sociaal geëngageerde cineast blijkt dat sociale dumping en uitbuiting deel uitmaken van de reis van je pakketje.
Uit veldwerk van Nederlands onderzoeksjournalist Jeroen van Bergeijk blijkt bovendien dat de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden in distributiecentra ook niet om naar huis te schrijven zijn. Hij werkte in een zogenaamd “fulfillmentcentrum” van bol.com – in zijn recente boek Binnen bij bol.com omschrijft hij het als een soort geldpakhuis van Dagobert Duck – en moest in een razend tempo pakketjes halen of retours sorteren. Collega’s getuigden dat ze plasten in plastic flessen om geen tijd te verliezen. In Hired: Six Months Undercover in Low-Wage Britain beschrijft auteur James Bloodworth soortgelijke taferelen in een Amazonwarenhuis in 2016. En ook het Duitse Zalando kwam eerder in het nieuws omdat het zijn werknemers evenmin plaspauze gunde.
De Nederlandse tv-documentaire Op volle retouren, waar Van Bergeijk voor VPRO Tegenlicht aan meewerkte, toont bovendien aan dat onze retourpakketjes vaak helemaal niks meer waard zijn, op een markt in Libië of Irak terechtkomen, of in de verbrandingsoven verdwijnen. ‘We beseffen veel te weinig wat er gebeurt als we online op “bestellen” klikken’, klinkt het bij verschillende in de docu geciteerde experts.
Toch zijn online webshops net spelers die razende stappen vooruitzetten op het vlak van duurzaamheid. Hoe dat kan, en tot hoever die ambities reiken, onderzocht ik voor Trends. Ik schreef er ook deze column over voor MVO Vlaanderen: https://www.mvovlaanderen.be/inspiratie/e-commerce-neemt-het-voortouw-verduurzaming-hoe-dan