Op tomatenplantages in Italië werken onzichtbare seizoenarbeiders voor een hongerloon. Hun arbeidsomstandigheden zijn zo precair dat ze wel eens moderne slaven genoemd worden. Maar wat houdt moderne slavernij nu precies in? En vooral: kunnen we er als consument iets tegen doen?

Onder de Italiaanse zon kweken 420.000 buitenlandse arbeiders tomaten voor de Europese markt. In de Zuidoost-Italiaanse provincie Puglia, vlak bij het dorpje Cerignola, verblijven een duizendtal Afrikaanse seizoenarbeiders, de meesten van Ghanese afkomst. Dagelijks werken ze minstens twaalf uur, van zonsopgang tot zonsondergang, aan een hongerloon van amper twee euro per uur. Ze wonen in verdoken gebouwen op het platteland – niet toevallig Ghetto Ghana genoemd – en blijven zo onzichtbaar voor de buitenwereld.

Antropologe Gloria Carlini, promovenda aan de Universiteit van Milaan-Bicocca, onderzoekt de leef- en arbeidsomstandigheden van de Afrikaanse arbeiders. ‘Soms worden zowel paspoorten als loon afgenomen door caporali, de ronselaars die hen werk bezorgen. De arbeiders zeggen er niks van, uit angst om hun job te verliezen’, zegt Carlini.

‘De capo’s hebben alle macht’, vertelt Mohamed, één van de Ghanese seizoensarbeiders. Zij beslissen wanneer we mogen stoppen met werken, wanneer we iets te drinken of te eten krijgen. Ze nemen onze documenten af opdat we afhankelijk zouden blijven van hen. Soms stelen ze ons inkomen. En als we dat geld durven terug te vragen, sturen ze ons de laan uit. Ik moet mijn mond houden om mijn werk te behouden.’

Het Ghetto Ghana van Mohamed en duizend andere seizoenarbeiders zonder papieren legt een trieste realiteit bloot: aan de rand van Europa worden arbeiders uitgebuit zodat de West-Europeaan in de winter tomaten kanblijven eten.

(…)

‘In de voedingsketen is er zoveel misbruik’, zegt de antropologe. ‘Dat misbruik begint niet bij de capo’s die druk zetten op de arbeiders, maar wel bij de prijszetting op groente- en fruitveilingen. Als een bedrijf in groothandel voor 1 kilogram tomaten slechts 0,80 euro wil betalen, moeten die toch weten dat de arbeiders amper betaald zullen worden?’

Wil je meer te weten komen over de slaventomaten die je vanavond in je spaghettisaus draait? En nog meer over slavernij, wat dat woord anno 2017 wil zeggen en wat het juist niét zegt? Lees mijn analyse voor Eos Tracé.

© Eos Wetenschap (Eos Tracé)
http://eostrace.be/artikelen/italiaanse-pomodori-aka-slaventomaten

Seksuele uitbuiting op tomateneiland Sicilië

Ook op Sicilië is slavernij schering en inslag. Daar worden voornamelijk Europese burgers uitgebuit: Oost-Europeanen die zelfs seksueel misbruikt werden. Daar deden Italiaanse doctorandi Letizia Palumbo (Universiteit van Palermo) en Alessandra Sciurba (Universiteit van Bergamo) onderzoek naar.

Luana, een van de arbeidsters die de twee doctorandi interviewden, verklaarde dat ze akkoord ging met het seksueel misbruik opdat haar baas haar job niet zou afnemen. “Anders heb ik geen onderkomen meer voor mijn kinderen”, klinkt haar uitleg. “Als ik weigerde, kregen mijn kinderen en ik geen drinkbaar water meer.”

Het verhaal van Luana, die inmiddels via de vakbondsassociatie Proxima en -confederatie FLAI-CGIL wist te ontsnappen aan de penibele situatie, legt een al even trieste realiteit bloot.

Luana is nochtans een inwoner van de Europese Unie. “Maar dat beschermt haar niet, integendeel”, zo luidt het onderzoek van Palumbo en Sciurba. “Het EU-lidmaatschap van Roemenië vergemakkelijkt het misbruik. Roemenen hebben geen verblijfsvergunning nodig, dat gelinkt moet worden aan een arbeidscontract. Hierdoor komen ze sneller in de informele economie terecht. Voor bedrijven wordt het zo minder riskant om misbruik te maken van EU-burgers, net omdat ze hen geen contract moeten geven. Zo blijven ze zowel letterlijk als figuurlijk onzichtbaar. Dat werkt praktijken van uitbuiting en gedwongen arbeid in de hand.”