Kostprijs voor een zomerjurkje in tijden van een hittegolf: drie keer niks. Kostprijs van de pandemie voor kledingarbeiders: 3,8 miljard euro. En ze hadden al geen spaarpotje. Moeten merken instaan voor dat spaargeld?

Miljoenen medewerkers van kledingfabrieken over de hele wereld hebben maandenlang niet hun normale loon ontvangen of werden helemaal niet betaald. De afgelopen maanden zijn ze tussen de 2,7 en 4,9 miljard euro aan salarissen misgelopen als gevolg van ontslagen en werkvermindering. Dat bleek uit een nieuw rapport van de Schone Kleren Campagne en Worker Rights Consortium: ‘On(der)betaald in de pandemie’.

Schone Kleren Campagne en Workers Rights Consortium roepen kledingmerken en detailhandelaren op om hun verantwoordelijkheid te nemen en ervoor te zorgen dat alle werknemers in hun toeleveringsketens het volledige loon ontvangen dat ze verschuldigd zijn. Dat kunnen ze doen door zich publiekelijk te committeren aan een loongarantie of “wage assurance”.

Dit betekent dat merken fondsen voorzien als onmiddellijke inkomensondersteuning voor arbeiders. Het geld is bestemd om ontslagvergoedingen en misgelopen lonen te garanderen als arbeiders, bijvoorbeeld door een pandemie, hun werk zijn kwijtgeraakt. De Schone Kleren Campagne laat de manier waarop een loongarantie ingevoerd wordt afhangen van de individuele merken, maar stelt alvast voor dat merken kunnen bijdragen aan zo’n garantiefonds door een prijspremie op toekomstige orders in te voeren.

Verdergaan dan oproep ILO

Eerder riep de Internationale Arbeidsorganisatie op om soortgelijke toezeggingen te doen in een ‘Call to action’-oproep. Dat vindt Schone Kleren Campagne slechts ‘een beperkt mandaat’. Zij vragen om verder te gaan dan dit, om ervoor te zorgen dat alle werknemers het loon dat ze verschuldigd zijn zullen ontvangen.

‘We hopen op meer samenwerking tussen kledingmerken en retailers’, zegt Wyger Wentholt van SKC in Nederland. ‘Samen hebben ze voldoende gewicht en invloed om iets te veranderen. We vragen alle merken om een publieke toezegging hiertoe te doen.’

‘Alleen als merken publiekelijk toezeggen tot zo’n loonverzekering, kunnen we vermijden dat de kosten steeds neerkomen op de schouders van de meest kwetsbaren in de keten.’

Wyger Wentholt

Schone Kleren Campagne had eerder al de ‘wage-assurance pledge’ in het leven geroepen. ‘Alleen als merken en detailhandelaren individueel en publiekelijk toezeggen tot zo’n loonverzekering, kunnen we vermijden dat de kosten steeds worden doorgeschoven en neerkomen op de schouders van de meest kwetsbaren in de keten’, besluit Wentholt.

Hand in hand met fonds voor sociale zekerheid

Eerder riep jurist Marlese von Broembsen (WIEGO) in OneWorld merken op een fonds voor sociale zekerheid op te richten in landen waar geen sociaal vangnet is. Von Broembsen deed voor dit idee inspiratie op in India, waar een soortgelijk fonds al bestaat in de bouwsector. Alle bouwbedrijven betalen mee aan dat fonds zodat elke arbeider, of die nu voor bedrijf X of Y werkt, recht heeft op sociale zekerheid, bijvoorbeeld bij ziekte. In de textielsector bestaat zo’n fonds nog niet.

Von Broembsen benadrukt dat zo’n fondsenakkoord bindend en afdwingbaar moet zijn, in plaats van dat merken vrijwillig een bijdrage kunnen leveren. Ze vergelijkt het met het Bangladesh Akkoord voor Brand- en Gebouwveiligheid. Dat werd opgezet in de nasleep van de instorting van fabriekscomplex Rana Plaza in 2013, waarbij ruim 1100 arbeiders om het leven kwamen. Het Akkoord liep begin juni af, na een transitieperiode waarbij de overheid de taken van de inspecteurs van het Akkoord overnam.

Voor veel experts blijft dit een teken dat merken, vakbonden en ngo’s wel degelijk kunnen samenwerken en dat merken, ondanks hun onderlinge concurrentie, afspraken kunnen maken op sectorniveau. Een fonds als sociaal vangnet in de textielindustrie is volgens Von Broembsen nu meer dan ooit aan de orde. Ze heeft het idee alvast geopperd tijdens een VN-conferentie in Genève en binnenkort stelt ze het formeel voor aan de partnerorganisaties van WIEGO.

‘Qua methode komen haar voorstel en dat van ons sterk overeen’, zegt Wentholt over het idee van Von Broembsen. Toch ziet hij verschillen: een fonds biedt sociale bescherming in het geval van ziekte en werkloosheid, terwijl een loongarantie gaat over het doorbetalen van lonen en bonussen. ‘De twee ideeën zouden prima hand in hand kunnen gaan’, besluit Wentholt.

Lees mijn analyse voor OneWorld hier: https://www.oneworld.nl/lezen/lifestyle/fair-fashion/miljarden-verlies-voor-kledingarbeiders-ondanks-campagnes/

Lees meer hoopvolle ideeën voor de toekomst van textiel: https://www.oneworld.nl/lezen/lifestyle/fair-fashion/nu-kan-de-mode-industrie-eerlijker-en-zo-ziet-dat-eruit/