Is de textielindustrie veranderd in een soort van Booking.com waarbij je op het laatste moment je reservering kan intrekken?

Bogor, Indonesië, september 2019.

Fotograaf Sandra Mermans en ik hebben er al twee weken non-stop interviews opzitten voor een dossier over de vervuilende textielindustrie. We lopen moe, zo moe dat een van ons (je mag drie keer raden wie) zelfs haar notitieboekje in een taxi heeft laten liggen.

Op onze laatste werkdag samen hebben we een andere opdracht. Voor Clean Clothes Campaign mogen we kledingarbeidsters interviewen. Omdat de textielindustrie niet enkel vervuilend, maar ook compleet sociaal onrechtvaardig is. Moe of niet, dit is te belangrijk. We bijten door. En zo ontmoeten we vijf sterke vrouwen, vijf overtuigde vakbondsmilitanten, vijf sterke verhalen die jullie de komende maanden allicht zullen lezen.

Die vijf vrouwen staan momenteel op straat.

Door de Coronacrisis is hun contract in de fabrieken waar ze werken nu niet verlengd. Mijn hart gaat uit naar hen en naar al die andere arbeiders die zonder (vervang)inkomen of (ontslag)vergoeding komen te zitten nu merken hun bestellingen terugtrekken. Zij hebben geen sociaal vangnet. Zij hebben geen spaarpotje. Zij kunnen niet zomaar dat verlies opvangen.

Volgens de Schone Kleren Campagne is het aan de merken, ‘die jarenlang profiteerden van de extreme lage lonen’, om ervoor te zorgen dat ze alsnog een inkomen krijgen.

Maar wat doen de grote ketens, Primark en C&A op kop? Ze annuleren bestellingen en komen zelfs weg met bestaande bestellingen, orders die al in elkaar gestikt zijn, kosteloos op te schorten. Wat is dit? Is de textielindustrie veranderd in een soort van Booking.com waarbij je op het laatste moment je reservering kan intrekken?

Dit kan écht, écht, écht niet.

En merken mogen ook écht, écht, écht geen schouderklopjes krijgen als ze alsnog hun geplaatste, afgewerkte orders willen betalen.

Dat is alsof je een dief een high five geeft als die net voor hij de winkel verlaat met zijn buit alsnog beslist om de spullen terug op z’n plaats te leggen. Omdat hij in de verte de bewakingsagenten al ziet, die hem in het vizier hebben.

Die bewakingsagenten, dat zijn wij, lieve lezer. Consumenten, middenveldsorganisaties, vakbonden, overheden, noem maar op. Wij kunnen merken erop wijzen dat deze praktijken niet door de beugel kunnen. Wij kunnen erop hameren dat we niet meer gaan kopen bij een merk dat zomaar profiteert van slechte arbeidsomstandigheden en gebrekkige sociale zekerheid in verre landen en zich terugtrekt zodra dat sociaal vangnet meer dan ooit noodzakelijk is, willen miljoenen (60 miljoen!) arbeiders de komende tijd te eten hebben.

Ik wil dit niet meer pikken. Ik wil niet meer terug naar die grote winkelstraten, waar fast fashionketens domineren en kleine boetieks en ondernemers die inzetten op slow fashion compleet weggeconcurreerd worden. De fast fashionketens hebben de vraag naar de snelheid waarmee ze produceren en orders op elkaar laten opvolgen zelf gecreëerd. De volgende bestellingen staan niet voor niks al lang klaar om te vertrekken.

Gaan we na deze crisis terug naar een systeem waarbij massaconsumptie massamisbruik in de hand werkt? Of gaan merken, samen met andere actoren, op zoek naar een nieuwe manier van produceren, eentje waarbij elke schakel in de textielketen op het einde van de dag een billijk loon naar werken ontvangt? Een loon waarbij arbeiders en boeren hopelijk eindelijk eens wat kunnen sparen en zo, mocht er nog een ramp van dit soort ongeziene schaal gebeuren, misschien met minder honger die periode kunnen doorkomen.

Dit opiniestuk maakt deel uit van een dossier over de impact van COVID-19 op de volledige textielketen. Lees de komende dagen meer over de gevolgen voor de inkomsten van retailers, kledingarbeiders en katoenboeren op deze blog, via MO* of Knack Weekend.

Mijn stuk voor MO*: https://www.mo.be/analyse/kledingmerken-trekken-bestellingen-miljoenen-arbeiders-op-straat

Mijn stuk voor Knack Weekend: https://weekend.knack.be/lifestyle/mode/coronacrisis-maakt-miljoenen-kledingarbeiders-werkloos-grote-merken-moeten-hen-helpen/article-longread-1584189.html