Tot woede van consumenten laten kledingmerken als Primark en C&A hun kledingarbeidsters in de steek. Hoe denken merken weg te komen met last-minute bestellingen annuleren? En hoe kunnen we hen onder druk zetten om toch te betalen?

De ngo Remake, die een einde wil maken aan fast fashion, is een online petitie gestart om merken aan te zetten om toch hun bestellingen te betalen. De organisatie viseert onder andere Primark en C&A.

De intussen bijna 8000 ondertekenaars zijn heel duidelijk. Het wordt tijd dat deze merken die hun bestellingen kosteloos (en schaamteloos) annuleerden toch in de buidel tasten.

Primark: 249 miljoen euro

Reactie Primark: ‘We maken ons zorgen om de impact van de crisis op arbeiders en willen daarom de lonen van de arbeiders compenseren. In de toekomst hopen we verder te kunnen werken met dezelfde leveranciers.’

Anderhalve week geleden startte het merk een fonds om kledingarbeiders rechtstreeks financieel te steunen. Voor de Schone Kleren Campagne is dat voorstel te vaag. ‘Het klinkt goed, hopelijk is het dat ook’, zegt Wyger Wentholt, coördinator in Nederland. ‘Maar het blijft onduidelijk wat ze zullen doen met de andere kosten die kledingfabrieken hebben gemaakt voor bestellingen. En wat met het voortbestaan van fabrieken? Als die failliet gaan door geannuleerde bestellingen, dan zullen de arbeidsters alsnog hun werk kwijt zijn.’

‘In principe zijn wij geen voorstander van private fondsen, omdat er te weinig controle op is’, vult Sara Ceustermans, coördinator in België, aan. ‘Voor Primark is het uitstekende PR. Maar hoe gaat het merk ervoor zorgen dat de middelen effectief bij arbeiders terechtkomen? Mede door de privatisering van dit soort fondsen wordt er veel te weinig ingezet op publieke systemen van sociale bescherming. Primark zou beter daaraan bijdragen.’

‘Primark’s new policy is an improvement, but it does not come close to enabling suppliers to get paid on time, in full, for all orders.’

Workers Rights Consortium

Gisteren heeft Primark nog laten weten dat het 370 miljoen pond extra opzij zet voor orders. Kritische ngo’s kraaien vooralsnog geen victorie: ‘Dit is gewoon, opnieuw, goede PR’, zegt Laura Gutierrez van Workers Rights Consortium.

1. ‘Primark zegt dat het wil betalen, maar vertraagt de levertijd voor onbepaalde duur. Dat wil zeggen dat leveranciers geen facturen kunnen uitsturen. Of betaald krijgen.’
2. ‘Primark wijzigt de betalingsvoorwaarden van 30 dagen naar 180 dagen. Stel dat het merk een leverancier zou toestaan om goederen toch te verzenden en te factureren, moet het zes maanden lang niks betalen. Als een leverancier op 1 mei een factuur afgeeft, bijvoorbeeld, hoeft Primark niet betalen tot november.’
3. ‘Primark heeft niet aangegeven dat het kan verzekeren dat het zijn leveranciers zal financieren. De leveranciers hebben cash nodig zodra hun facturen worden opgesteld, ondanks de lange betalingstermijn.’
4. ‘Dit is natuurlijk beter dan een volledige annulering. Maar: de regeling is enkel van toepassing op bestellingen die gepland waren voor verzending tot 17 april. Alle bestellingen met latere leverdatums blijven geannuleerd, hoewel ze al in productie zijn.’

‘Het nieuwe beleid van Primark is een verbetering,’ besluit Gutierrez, ‘maar het helpt leveranciers niet om op tijd volledige betalingen te ontvangen voor alle orders.

C&A: 151 miljoen euro

Reactie C&A: ‘Wij proberen ons hoofd boven water te houden, terwijl we onze verantwoordelijkheden tegenover werknemers en leveranciers willen nakomen. We zijn nog steeds van plan om alle goederen die de fabriek verlaten hebben aan te nemen. Nieuwe producten kunnen we helaas niet aannemen. We begrijpen dat dit voor moeilijkheden zorgt binnen de textielketen en zullen ons uiterste best doen om zo snel mogelijk opnieuw orders te plaatsen bij onze belangrijkste leveranciers.’

De Schone Kleren Campagne is scherp voor die uitspraken. ‘Van plan zijn, hun best doen … C&A doet geen harde toezeggingen’, zegt Wentholt. ‘Ze hebben het niet over garanderen. Dat soort formuleringen zijn geen toeval: ze kiezen ervoor om twijfel te laten voortbestaan. Hun intentie gaat ook enkel over ‘goederen die de fabriek verlaten hebben’. Het gaat dus niet om voorraden op fabrieksterreinen, kleding die al in productie was of orders die nog niet in productie zijn, maar waar al grondstoffen voor besteld waren.’

‘Als de Coronacrisis een ethische test is, dan faalt C&A grandioos.‘

Schone Kleren Campagne

Met een vermogen van meer dan 20 miljard euro is de familie Brenninkmeijer, die C&A volledig in handen heeft, een van de rijkste van Europa. Ceustermans: ‘De Brenninkmeijers kunnen het zich gemakkelijk veroorloven om de contracten van C&A met hun leveranciers na te komen, waardoor de honderdduizenden werknemers die zij in dienst hebben veel leed zou worden bespaard. C&A’s weigering om hun verplichtingen na te komen staat in schril contrast met het imago van filantropen dat de eigenaars zichzelf graag aanmeten. Als de Coronacrisis een ethische test is, dan faalt C&A grandioos.’

Op de vraag wat de annuleringen zeggen over hun duurzaamheidsdoelstellingen, waarvan C&A in een eerder persbericht stelden ‘goed op weg te zijn om deze te halen in 2020’, gaf het merk geen antwoord.

#PayUp

Ook jij kan de petitie van Remake tekenen: https://www.change.org/p/unless-gap-primark-c-a-payup-millions-of-garment-makers-will-go-hungry

‘Merken krijgen live updates van hoeveel mensen hen ter verantwoording roepen’, legt communicatieverantwoordelijke Katrina Caspelich uit. ‘Zodra iemand de petitie ondertekent, krijgen de CEO’s daar een update van.’

‘We stoppen niet tot de merken hun leveranciers schriftelijk bevestigen dat ze de betalingen zullen uitvoeren en op welke termijn. Dat lijkt me logisch, want kledingarbeiders kunnen geen maanden wachten op hun achterstallig loon. Ze kunnen er zelfs geen weken op wachten.’

‘Daarnaast eisen we dat merken een fonds voor noodhulp aan kledingarbeiders opstarten’, besluit Caspelich. Meer info over dat fonds via: https://remake.world/stories/news/we-demand-an-emergency-covid-19-fund-for-garment-makerrs/

Wie heeft er al betaald?

Via Workers Rights Consortium kan je mee bijhouden welke merken beloven om te betalen en welke niet: https://www.workersrights.org/issues/covid-19/tracker/

Wat kan jij doen?

In One World geven onder andere Tansy Hoskins, Roosmarie Ruigrok, Wyger Wentholt en Nanette Hogervorst tips. Dit is een samenvatting van hun ideeën:

1. Stuur een brief naar merken die hun bestellingen geannuleerd hebben, via Fashion Revolution.
2. Spreek merken ook publiek aan op sociale media, met hashtags zoals #PayUp.
3. Blijf op de hoogte via pers of liveblogs.
4. Teken een petitie, zoals die van Remake.
5. Sluit je aan bij of doneer aan organisaties, zoals de Schone Kleren Campagne.
6. Spreek (binnenlandse en buitenlandse) politici aan: zij moeten kijken naar oplossingen, van internationale fondsen tot binnenlandse bedrijven op het matje roepen voor mensenrechtenschendingen.
7. Koop bewust. Denk na over wat je koopt en doe er langer mee.

Lees waarom en hoe je die tips kan toepassen in mijn nieuwste artikel voor One World: https://www.oneworld.nl/lezen/lifestyle/fair-fashion/time-to-payup-zo-zet-jij-kledingmerken-onder-druk/

Deze blog maakt deel uit van een dossier over duurzaam shoppen in tijden van Corona en de impact van COVID-19 op de volledige textielketen. Lees ook mijn eerdere stukken voor MO*, Knack Weekend en One World.