Hoe komt het dat merken ermee weg komen om hun orders te annuleren, terwijl de bestelde kleren al in elkaar gestikt zijn? Mag dat zomaar? Dat vroeg ik onder andere aan mensenrechtenadvocaat Aruna Kashyap.
Volgens het Business and Human Rights Resource Centre betalen merken hun bestellingen pas bij de inscheping van de levering, niet bij het plaatsen van de bestelling. Als merken een bestelling volledig annuleren, betekent dat ook dat betalingen uitblijven.
‘Of dat legaal is, ligt eraan hoe een order tot stand is gekomen’, reageert Roosmarie Ruigrok, de coördinator van Fashion Revolution in Nederland.
Dat beaamt Lotte Schuurman van Fair Wear Foundation. ‘Veel merken hebben in hun contract een clausule over onmacht, waar de pandemie onder kan vallen.’
Ruigrok gaat verder: ‘In een overeenkomst zitten altijd bepaalde clausules, waaronder de levertijd. Als die niet gehaald wordt door COVID-19, dan kan een inkoper er onderuit.’
Roosmarie Ruigrok geeft meer uitleg: 'Veel betalingen zijn op basis van een L/C. Een L/C is een Letter of Credit. Deze open je als je een order in het buitenland plaats boven een bepaald bedrag om te kunnen garanderen dat je daadwerkelijk de opdracht kunt en gaat betalen. Jouw bank zet dit bedrag even apart voor een bedrijf tot je de melding krijgt dat de zending klaar staat voor transport. Dan geef je opdracht aan de bank om het geld vrij te geven aan de ontvanger. Als je dat geld eigenlijk niet kunt missen, dan kan je een en ander bij je bank regelen dat ze het bedrag voor jou klaar zetten met een rentepercentage. Anders zou het zo kunnen zijn dat je geen liquide middelen meer hebt. (De meeste orders duren toch wel twee tot 2,5 maanden voordat ze op transport gaan. Dan zou je al die tijd dat geld niet kunnen aanraken.)
Ook zonder die clausule kunnen merken afzien van betalingen. ‘Zij hebben zoveel macht in de textielketen dat ze er ongestraft mee weg kunnen komen’, meent Miedema.
Clausules in contracten leiden tot mensenrechtenschendingen
Dat zegt ook Aruna Kashyap, advocaat en vrouwen- en arbeidsrechtsspecialist bij Human Rights Watch. ‘Leveranciers hebben de macht niet om problemen in contracten aan te kaarten.’
‘Merken en retailers komen weg met annuleringen omdat leveranciers volledig afhangen van hen. Als ze nu moeilijk doen over orders, of zelfs maar overwegen om naar de rechter te stappen, dan zullen ze geen zaken meer kunnen doen met de grote merken.’
‘Merken kunnen contractbreuk plegen, of beargumenteren waarom ze dat mogen doen, maar dan vergooien ze hun verantwoordelijkheid op vlak van mensenrechten’, gaat Kashyap verder. ‘Dat lijkt me een duidelijk teken aan de wand om contracten te herbekijken, want nu leiden clausules in contracten tot misbruiken.’
‘Brands using ‘take it or leave it’ tactics to get suppliers to part with goods on terms vastly different to those agreed.’
Brett Mathews (journalist Apparel Insider)
Tot slot rapporteert Brits journalist Brett Mathews in Apparel Insider dat grote merken, waaronder Guess, bovendien onderhandelen over korting – tot 50 procent – op afgewerkte orders.
Lees meer over Human Rights Due Diligence, het principe dat merken hun verantwoordelijkheid op vlak van mensenrechten in de keten moeten nemen, via deze publicatie van ECCHR: https://www.ecchr.eu/fileadmin/Publikationen/ECCHR_PP_SUPPLYCHAINS_COVID_EN.pdf
Op mijn vraag aan C&A en Primark (merken met het grootst aantal geannuleerde bestellingen in Bangladesh), of ze zeker zijn of het legaal is om bestellingen op te schorten, kreeg ik geen antwoord.
Lees ook mijn artikel voor One World: https://www.oneworld.nl/lezen/lifestyle/fair-fashion/als-de-coronacrisis-een-ethische-test-is-dan-faalt-de-kledingsector/
Deze blog maakt deel uit van een dossier over de impact van COVID-19 op de volledige textielketen. Lees ook mijn stukken voor MO* en Knack Weekend.